Ի՞նչ է հիփոթեքը և ինչպես այն ձևակերպել Հայաստանում

Պարզում ենք՝ ինչպես է աշխատում հիփոթեքային վարկը, ինչին ուշադրություն դարձնել ընտրելիս և ինչ քայլեր անցնել՝ հիփոթեքը հաջողությամբ ձևակերպելու համար։

Ի՞նչ է հիփոթեքը

Հիփոթեքը՝ վարկ է անշարժ գույքի գրավով։ Սովորաբար խոսքը բնակարանի կամ տան գնման մասին է․ դուք գումար եք վերցնում բանկից, և գնված անշարժ գույքը դառնում է գրավ։ Եթե դադարում եք կատարել վճարումները, բանկը իրավունք ունի վաճառել գույքը և վերադարձնել իր գումարը։

Սակայն հիփոթեք կարելի է վերցնել ոչ միայն բնակարան գնելու համար․

1. Տուն կառուցելու նպատակով
2. Անշարժ գույքի վերանորոգման համար
3. Արդեն ունեցած բնակարանի գրավով՝ օրինակ՝ այլ գույք ձեռք բերելու համար
4. Պետական աջակցության ծրագրերի շրջանակում (դրանց մասին՝ ներքևում)

Ի՞նչ պետք է իմանալ նախքան Հայաստանում հիփոթեք ձևակերպելը

Քանի որ հիփոթեքը երկարաժամկետ պարտավորություն է, անհրաժեշտ է մոտենալ հարցին մտածված։ Ահա 5 հիմնական կողմ, որոնք արժե հաշվարկել նախապես․

1․ Որքա՞ն գումար կարող եք ներդնել

Հայաստանում բանկերը պահանջում են կանխավճար՝ սովորաբար անշարժ գույքի արժեքի 10%–ից 30%։

Օրինակ, եթե բնակարանը արժե 30 մլն ՀՀ դրամ, ապա ձեզ անհրաժեշտ կլինի նվազագույնը 3–9 մլն ՀՀ դրամ սեփական միջոցներից։

Նախապես հաշվի առեք նաև ուղեկցող ծախսերը․

1. Գործարքի գրանցում Կադաստրում
2. Գույքի գնահատման ծառայություններ
3. Բնակարանի ապահովագրություն
4. Կյանքի ապահովագրություն (հաճախ նպաստում է տոկոսադրույքի նվազեցմանը)

2․ Որքա՞ն գումարի վարկ կարող եք ձեզ թույլ տալ

Հիփոթեքի ամսական վճարը չպետք է գերազանցի ձեր ամսական եկամտի 40–45%-ը։ Հաշվարկի համար կարող եք օգտվել AFM հարթակի հիփոթեքային հաշվիչից։ Նշեք վարկի գումարը, ժամկետը և տոկոսադրույքը՝ կտեսնեք մոտավոր ամսական վճարը։

Օրինակ․

1. Բնակարանի արժեքը՝ 30 մլն ՀՀ դրամ
2. Կանխավճարը՝ 10 մլն ՀՀ դրամ (30%)
3. Վարկի գումարը՝ 20 մլն ՀՀ դրամ, ժամկետը՝ 15 տարի, տոկոսադրույքը՝ տարեկան 9%
4. Ամսական վճարը՝ մոտ 202 000 ՀՀ դրամ

3․ Ինչպիսի՞ վճարման տեսակ ընտրել

1. Աաննուիտետային վճարումներ՝ ամեն ամիս նույն չափով վճար։ Հարմար է բյուջե պլանավորելու համար, բայց գերավճարը ավելի մեծ է։
2. Դիֆերենցիալ վճարումներ՝ սկզբում բարձր, հետո՝ նվազող։ Գերավճարը քիչ է, սակայն առաջին տարիներին ֆինանսական բեռը ավելի մեծ է։

Ընտրությունը կախված է ձեր եկամտից և առաջնահերթություններից։

Ինչպե՞ս են համադրվում վճարների տեսակը և տոկոսադրույքը

Հիփոթեք ձևակերպելուց առաջ կարևոր է հասկանալ ոչ միայն վճարման գրաֆիկը, այլև տոկոսադրույքի տեսակը՝ այն ֆիքսվա՞ծ է, թե՞ լողացող։ Սա ուղղակիորեն ազդում է ձեր ամսական վճարի վրա։

Հիմնական համադրությունները

Ինչու՞ է լողացող տոկոսադրույքի դեպքում ավելի նպատակահարմար ընտրել դիֆերենցիալ վճարումներ

1. Տոկոսները հաշվարկվում են մնացորդի վրա՝ տոկոսադրույքի փոփոխության դեպքում վճարը չի աճում կտրուկ։
2. Ավելի քիչ ռիսկ կա, որ վճարը չափից դուրս կծանրաբեռնի ձեզ։
3. Վճարման գրաֆիկը վերանայվում է և ավելի ճկուն է՝ հարմար և՛ բանկի, և՛ հաճախորդի համար։

Անուիտենտային վճարումներ և լողացող տոկոսադրույք համադրությունը հնարավոր է, բայց ռիսկային է։ Եթե տոկոսադրույքն աճի, վերանայվում է ողջ գրաֆիկը, և ամսական վճարը կարող է կտրուկ բարձրանալ։

Այս տարբերակն ավելի նպատակահարմար է միայն այն դեպքում, եթե՝

1. Պլանավորում եք հիփոթեքը մարել վաղաժամկետ
2. Ունեք կայուն և բարձր եկամուտ
3. Տոկոսադրույքը սկզբում էապես ավելի ցածր է, քան ֆիքսված այլընտրանքների դեպքում

Եզրակացություն

Եթե ձեզ համար կարևոր է կանխատեսելիությունը և կայունությունը՝ ընտրեք անուիտենտային վճարում ֆիքսված տոկոսադրույքով։

Եթե պատրաստ եք որոշակի փոփոխությունների և ցանկանում եք խնայել՝ կարելի է դիտարկել դիֆերենցիալ գրաֆիկ, նույնիսկ լողացող տոկոսադրույքով։

4․ Ի՞նչ արժույթով վերցնել վարկը

Եթե ձեր եկամուտը ՀՀ դրամով է՝ վերցրեք հիփոթեք ՀՀ դրամով։

Սա ձեզ կպաշտպանի արժույթի տատանումներից և անսպասելի գերավճարներից։

Հայաստանում գրեթե բոլոր հիփոթեքային վարկերը տրվում են ազգային արժույթով։

Դոլարով կամ եվրոյով հիփոթեք կարող են վերցնել միայն ոչ ռեզիդենտները՝ ՀՀ օրենսդրության համաձայն։

5․ Ի՞նչ ռիսկեր կարող են առաջանալ

1. Եկամուտի կորուստ․ ստեղծեք «անվտանգության բարձիկ»՝ 3–6 ամսվա ծախսերին համարժեք։
2. Գույքի վնասում կամ կորուստ․ կօգնի ապահովագրությունը։
3. Տոկոսադրույքի աճ․ արդիական է լողացող տոկոսով վարկերի համար։ Ստուգեք պայմանագրում՝ որքան հաճախ կարող է բանկը վերանայել դրույքը։

Ուղեցույց՝ ինչպես ձևակերպել հիփոթեք Հայաստանում

Քայլ 1․ Ընտրեք բանկ և ծրագիր

Համեմատեք բանկերի առաջարկները AFM հարթակում՝ տոկոսադրույք, ժամկետ, պահանջներ, պետական ծրագրեր։

Ուշադրություն դարձրեք՝

1. Տոկոսադրույքին
2. Վարկի առավելագույն գումարին
3. Կանխավճարի նվազագույն չափին
4. Հավանաբար վճարվող միջնորդավճարներին և լրացուցիչ ծառայություններին
5. Վաղաժամկետ մարելու պայմաններին

Ստուգեք՝ մասնակցու՞մ է արդյոք բանկը որևէ պետական հիփոթեքային ծրագրի — դա կարող է նվազեցնել տոկոսադրույքը մինչև 4–7%։

Քայլ 2․ Գտեք համապատասխան անշարժ գույք

Դուք կարող եք գնել․

1. Նորակառույց բնակարան
2. Երկրորդային շուկայից բնակարան
3. Տուն կամ հողամաս՝ շինարարության նպատակով

Հիփոթեքային վարկի համար անշարժ գույքը պետք է գրանցված լինի Կադաստրում և չունենա իրավական սահմանափակումներ։ Բոլոր գործող պետական աջակցության ծրագրերի մասին մանրամասն տեղեկություններ կարող եք տեսնել մեր հարթակում։

Քայլ 3․ Պատրաստեք անհրաժեշտ փաստաթղթերը

Ստանդարտ ցանկն է՝

1. Անձնագիր և սոցիալական քարտ (կամ ID, եթե ունեք)
2. Եկամուտների վերաբերյալ տեղեկանք (օրինակ՝ հարկայինից կամ գործատուից)
3. Առք ու վաճառքի նախնական պայմանագիր
4. Գույքի գնահատման փաստաթղթեր
5. Կադաստրային փաստաթղթեր անշարժ գույքի վերաբերյալ
6. Հայտ՝ հիփոթեքային վարկի համար
7. Համավարկառուների փաստաթղթեր (եթե կան)
8. 
   

Բանկը կարող է պահանջել լրացուցիչ փաստաթղթեր։ Դիմումի քննարկումը սովորաբար տևում է 3–10 աշխատանքային օր։

Քայլ 4․ Ստորագրեք պայմանագիրը

Եթե բանկը հաստատել է վարկը, ապա ստորագրում եք․

1. Գնորդավաճառքի պայմանագիր
2. Հիփոթեքային պայմանագիր բանկի հետ
3. Գրավի համաձայնագիր
4. Ապահովագրական պոլիս
5. Անհրաժեշտության դեպքում՝ ակրեդիտիվ կամ էսկրո հաշիվ

Փաստաթղթերի ձևակերպումից հետո միջոցները փոխանցվում են վաճառողին, իսկ դուք դառնում եք բնակարանի սեփականատերը՝ հիփոթեքով։

Հաճախ տրվող հարցեր (FAQ)

Հնարավո՞ր է ձևակերպել հիփոթեք առանց կանխավճարի

Երբեմն՝ այո, եթե մասնակցում եք պետական ծրագրի։

Օրինակ՝ զինծառայողների կամ սահմանամերձ համայնքներում բնակվող ընտանիքների համար գործում են սուբսիդիաներ և արտոնյալ պայմաններ։

Որոշ բանկեր տրամադրում են հիփոթեք առանց կանխավճարի, նույնիսկ առանց ծրագրի մասնակցության։

Ավելի մանրամասն կարող եք կարդալ մեր առանձին հոդվածում։

Անհրաժե՞շտ է արդյոք Հայաստանում ապահովագրել գույքը՝ հիփոթեքի դեպքում

Այո, ըստ ՀՀ օրենքի՝ գրավով ապահովված գույքը պարտադիր է ապահովագրել։

Սովորաբար ապահովագրությունը վերաբերում է՝

1. Հրդեհին
2. Հեղեղին
3. Բնական աղետներին

Եթե չկազմակերպեք ապահովագրություն՝ բանկը կարող է պահանջել վարկի վաղաժամկետ մարում։

Ի՞նչ անել, եթե ֆինանսական դժվարություններ են առաջացել և չեք կարողանում վճարել

Դուք կարող եք՝

1. Դիմել հիփոթեքային արձակուրդի (մինչև 6 ամիս)
2. Վարկի վերակառուցում (շրջանառության ժամկետի երկարացում, վճարի նվազեցում)
3. Վերաֆինանսավորում՝ մեկ այլ բանկում (եթե ուշացումներ չկան)
4. Ծայրահեղ դեպքում՝ դիմել դատական սնանկության (Հայաստանում գործում է, բայց ունի առանձնահատկություններ)

Հնարավո՞ր է հիփոթեքը մարել նախապես

Այո, ցանկացած պահին։

Հայաստանի բանկերի մեծ մասը չեն գանձում միջնորդավճար վաղաժամկետ մարելու համար։

Ստուգեք պայմանագրում՝ ինչպես է պետք տեղեկացնել բանկին։ Սովորաբար՝ 10–30 օր առաջ։

Կարո՞ղ եմ բնակարանը վարձով տալ

Սովորաբար՝ այո։

Վարկառուն կարող է հիփոթեքային գույքը վարձով տալ, բացառությամբ որոշ պետական ծրագրերի։

Բայց ցանկալի է սա նախապես ճշտել վարկային պայմանագրով։

Իսկ վաճառել, նվիրել կամ գրավի իրավունքը փոխանցել առանց բանկի համաձայնության՝ արգելվում է։

Եզրակացություն

Հիփոթեք ձևակերպելը պատասխանատու քայլ է, որը պահանջում է նախապատրաստում։

Որքան լավ պլանավորեք բյուջեն, ընտրեք ճիշտ բանկը և գնահատեք ռիսկերը՝ այնքան հանգիստ և հստակ կլինի գործընթացը։

Որպեսզի հիփոթեքը լինի շահավետ, անհրաժեշտ է․

1. Նախապես հաշվարկել վարկի չափը և ամսական վճարը
2. Ընտրել հարմար վճարման գրաֆիկ՝ անուիտենտ կամ դիֆերենցիալ
3. Որոշել՝ որ տոկոսադրույքն է ձեզ հարմար՝ ֆիքսված թե լողացող
4. Պատրաստել փաստաթղթերը և համեմատել տարբեր բանկերի պայմանները
5. Հաշվի առնել ռիսկերը և ապահովագրությամբ պաշտպանվել
6. Ստուգել՝ որ պետական ծրագրերից կարող եք օգտվել

Խորհուրդ․ մի՛ կողմնորոշվեք միայն ցածր տոկոսադրույքով։

Ուշադրություն դարձրեք վարկի ամբողջական արժեքին, լրացուցիչ միջնորդավճարներին և պայմանների ճկունությանը (օրինակ՝ վաղաժամկետ մարելու կամ արձակուրդի հնարավորությունը)։

Ընտրեք շահավետ հիփոթեք AFM-ի օգնությամբ և համեմատեք բանկերի առաջարկները, հաշվարկեք վճարը և ստացեք անհատական առաջարկներ պետական ծրագրերի վերաբերյալ։