Ինչպե՞ս վերցնել հիփոթեք առանց պարտքեր կուտակելու. օգտակար խորհուրդներ Հայաստանի վարկառուներին

Վարկը կարող է լինել օգտակար ֆինանսական գործիք, եթե օգտագործվի գիտակցաբար։ Հայաստանում հասանելի են բազմաթիվ ծրագրեր՝ ինչպես ստանդարտ, այնպես էլ պետական, ներառյալ սուբսիդավորվող տոկոսադրույքներ և որոշակի խմբերի քաղաքացիների աջակցություն։ Որպեսզի չհայտնվեք «պարտքային թակարդում», կարևոր է ճիշտ ընտրել վարկը, գնահատել ռիսկերն ու հասկանալ պայմանագրի բոլոր դրույթները։ Այս նյութում ներկայացնում ենք վարկառուների հիմնական սխալներն ու բացատրում, թե ինչպես խուսափել գերավճարներից ու խնդիրներից։

Որպեսզի հասկանաք պայմաններն ու ընտրեք ձեզ հարմար տարբերակ, կարևոր է օգտագործել վստահելի գործիքներ։ Նման գործիք է AFM հարթակը։ Այն օգնում է համեմատել Հայաստանի բոլոր բանկերի հիփոթեքային առաջարկները հիմնական պարամետրերով՝ տոկոսադրույք, կանխավճար, վարկի ժամկետ, միջնորդավճարներ և պետական աջակցության առկայություն։ Հարմար հիփոթեքային հաշվիչը թույլ է տալիս հաշվարկել ամսական վճարն ու ընդհանուր գերավճարը՝ հաշվի առնելով բոլոր ծախսերը։ Կայքում ներկայացված են նաև բանկերի պայմանների թարմացումներ և նորություններ, ինչպես նաև գործնական խորհուրդներ՝ եկամտային հարկի վերադարձման, վաղաժամկետ մարումների և վարկի ձևակերպման վերաբերյալ։

AFM-ը միակ տեղեկատվական հարթակն է, որն օգնում է ձեզ կայացնել տեղեկացված որոշում և խուսափել ավելորդ ծախսերից։ Ավելացրեք այն ձեր էջանշաններում․ այն պետք կգա ոչ միայն հիմա, այլև ապագա ֆինանսական որոշումների ժամանակ։

Ինչպե՞ս ճիշտ հաշվարկել հիփոթեքի ամսական վճարը

Նախքան ընտրել վարկի գումարը, պետք է հասկանալ՝ որքա՞ն ամսական վճար կարող եք թույլ տալ ձեզ՝ առանց ֆինանսական ծանրաբեռնվածության։ Այդ նպատակով արժե նախապես կազմել անձնական բյուջե՝ գրանցելով բոլոր եկամուտներն ու պարտադիր ծախսերը՝

1. վարձակալություն
2. կոմունալներ
3. սնունդ
4. տրանսպորտ
5. երեխաների հետ կապված ծախսեր (եթե կան)
6. և մյուս պարբերական ծախսերը

Ֆինանսական տեսանկյունից անվտանգ է համարվում այն վճարը, որը չի գերազանցում մաքուր եկամտի 30–35%-ը։ Բացի այդ, խորհուրդ է տրվում թողնել առնվազն 10–15% պահուստ՝ արտակարգ դեպքերի համար։ Այս մոտեցումը օգնում է խուսափել ֆինանսական ճնշումից՝ նույնիսկ կյանքի անսպասելի փոփոխությունների դեպքում։

1․ Իրատեսորեն գնահատեք ձեր ֆինանսական հնարավորությունները

Մինչև հայտ ներկայացնելը կարևոր է օբյեկտիվ վերլուծել ձեր եկամուտները, ծախսերն ու արտակարգ պահուստը։ Թեև վարկը Հայաստանում այս պահին կարող է թվալ մատչելի, սակայն եկամտի կորուստը, հիվանդությունը կամ ֆորս-մաժորային իրավիճակները կարող են վերածել հարմար վճարը պարտքային բեռի։ Դա հատկապես վերաբերում է խոշոր և երկարաժամկետ վարկերին, օրինակ՝ հիփոթեքին։ Նման դեպքերում ցանկալի է նաև ապահովագրություն ձևակերպել՝ Հայաստանում այն ներառված է հիփոթեքային բազմաթիվ ծրագրերի մեջ։

2․ Մի վերցրեք վարկ առաջին պատահած բանկից

Բանկի ընտրությունը գրասենյակի տեղակայման կամ գովազդի ճանաչելիության հարց չէ։ Հայաստանում տարբեր բանկեր առաջարկում են տարբեր պայմաններ՝ տոկոսադրույքներ, միջնորդավճարներ, վարկավորման ժամկետներ, պահանջներ վարկառուի նկատմամբ։ Որոշ բանկեր մասնակցում են պետական ծրագրերի և իրականում օգնում են խնայել, իսկ մյուսները՝ հակառակը, պարտադիր ապահովագրություն են ներառում, ինչը բարձրացնում է փաստացի տոկոսադրույքը։ Կարևոր է համեմատել առաջարկները և ստուգել վարկի ամբողջական արժեքը կամ արդյունավետ տոկոսադրույքը, այլ ոչ թե միայն գովազդում նշված «գեղեցիկ» թիվը։

Ի՞նչ փաստաթղթեր են անհրաժեշտ Հայաստանում հիփոթեք վերցնելու համար

Նախքան բանկում հայտ ներկայացնելը կարևոր է պատրաստել փաստաթղթերի փաթեթ։ Սովորաբար այն ներառում է․

1. անձնագիր կամ ID քարտ
2. եկամտի վերաբերյալ տեղեկանք (վերջին 6 ամսվա համար)
3. աշխատանքը կամ գործունեությունը հաստատող փաստաթուղթ (հարկային հաշվետվություն)
4. գրանցման հասցե
5. անշարժ գույքի փաստաթղթեր (եթե բնակարանը արդեն ընտրված է)
6. վարկային պատմություն (բանկը հավաքում է ինքնուրույն)

Եթե պլանավորում եք մասնակցել պետական ծրագրին, կարող են պահանջվել լրացուցիչ փաստաթղթեր՝ ամուսնության վկայական, ընտանեկան կազմի տեղեկանք, զինվորական գրքույկ, կոնկրետ համայնքում գրանցում և այլն։

3․ Օգտվեք պետական աջակցման շահավետ ծրագրերից

Եթե համապատասխանում եք պահանջներին, դիտարկեք պետական աջակցությամբ հիփոթեքային ծրագրերը։ 2025 թվականին Հայաստանում գործում է առնվազն հինգ արդի սխեմա՝

1. երիտասարդ ընտանիքների համար
2. զինծառայողների համար
3. Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանվածների համար
4. սահմանամերձ համայնքների բնակիչների համար
5. եկամտային հարկի վերադարձի ծրագիր

Այս ծրագրերի միջոցով հնարավոր է վերցնել վարկ 0-ից 5.5% արդյունավետ տոկոսադրույքով և խնայել միլիոնավոր ՀՀ դրամներ։ Որոշ ծրագրեր նույնիսկ չեն պահանջում կանխավճար։

Եթե ձեզ հետաքրքրում են հիփոթեքով բնակարաններ միայն Երևանի տարածքում՝ կարող եք ուսումնասիրել բոլոր մանրամասները մեր հարթակում։

Հնարավո՞ր է համատեղել պետական աջակցման ծրագրերը

Այո, որոշ դեպքերում պետական աջակցության ծրագրերը կարելի է համատեղել։ Օրինակ՝ հնարավոր է միաժամանակ օգտվել և՛ արտոնյալ տոկոսադրույքից (երիտասարդ ընտանիքների կամ սահմանամերձ շրջանների ծրագրերով), և՛ եկամտային հարկի վերադարձից։ Սա օգնում է լրացուցիչ իջեցնել տոկոսադրույքը կամ մասնակիորեն փոխհատուցել վճարված տոկոսները։

Նախքան հայտ ներկայացնելը կարևոր է ճշտել բանկում կամ AFM հարթակում, թե որ համակցված տարբերակները հասանելի են ձեզ համար։

Մեր հարթակում կարող եք մանրամասն ուսումնասիրել բոլոր պետական աջակցության ծրագրերը։

Ծրագրերի և մասնակցող բանկերի ամբողջական ցանկը հասանելի է AFM-ի «Հիփոթեք» բաժնում։

4․ Մի ստորագրեք պայմանագիրը, եթե ինչ-որ բան հասկանալի չէ

Մինչև պայմանագիրը ստորագրելը համոզվեք, որ ձեզ պարզ են բոլոր պայմանները՝ տոկոսադրույքը, միջնորդավճարները, տուգանքները, վաղաժամկետ մարելու հնարավորությունը, վճարումների ժամանակացույցը, ապահովագրությունը։

Պայմանագրի առաջին էջում միշտ նշվում է արդյունավետ տոկոսադրույքը՝ վարկի ամբողջական արժեքը տոկոսով և ՀՀ դրամով։

Եթե փաստաթղթում կան ձևակերպումներ, որոնք ձեզ համար պարզ չեն՝ անպայման հարցրեք բանկի աշխատակցին կամ ստացեք անկախ խորհրդատվություն։ Ավելի լավ է ծախսել կես ժամ հարցերի վրա, քան տարիներ՝ գերավճարների վրա։

Վարկի ամբողջական արժեքը ներառում է ոչ միայն տոկոսադրույքը, այլև բոլոր միջնորդավճարները, ապահովագրությունները և թաքնված ծախսերը։ Այն ցույց է տալիս՝ որքան կվճարեք իրականում ամբողջ ժամկետում և թույլ է տալիս օբյեկտիվորեն համեմատել տարբեր բանկերի առաջարկները։

5․ Պահպանեք վճարումների գրաֆիկը և մի՛ ուշացրեք դրանք

Նույնիսկ մեկօրյա ուշացումը կարող է հանգեցնել տուգանքների և վարկային պատմության վատթարացման։ Դա կանխելու համար նախատեսեք վճարման համար առնվազն 5–7 աշխատանքային օր և օգտվեք հիշեցումներից։

Եթե ձեզ մոտ առաջանում են ազատ գումարներ՝ դիտարկեք վաղաժամկետ մարումը, թեկուզ մասնակի։ Դա թույլ է տալիս՝

1. կամ կրճատել վարկի ժամկետը
2. կամ նվազեցնել ամսական վճարը

Երկու տարբերակն էլ օգնում են զգալիորեն կրճատել վարկի գերավճարը։

Հիփոթեքի գերավճարի հաշվարկի օրինակ

Որպեսզի պատկերացնեք՝ ինչ է գերավճարը, դիտարկենք հետևյալ օրինակը․

եթե վարկի գումարը կազմում է 20 մլն ՀՀ դրամ, ժամկետը՝ 15 տարի, իսկ տոկոսադրույքը՝ 9% տարեկան՝

1. ամսական վճարը կկազմի մոտ 203 000 ՀՀ դրամ
2. ընդհանուր գերավճարը՝ ավելի քան 16 մլն ՀՀ դրամ

Եթե սկսեք մասնակի վաղաժամկետ մարումներ արդեն առաջին ամիսներից, հնարավոր է նվազեցնել գերավճարը 2-ից 4 մլն ՀՀ դրամով՝ կախված մարումների գումարից և պարբերականությունից։

6․ Իմացեք ձեր իրավունքները․ որո՞նք են ձեր գործողությունները բարդ իրավիճակում

Ֆինանսական վիճակի վատթարացման դեպքում վարկառուն Հայաստանում կարող է․

1. դիմել վարկի վերաձևման (ռեստրուկտուրիզացիայի) համար
2. ստանալ հիփոթեքային արձակուրդ (պետական ծրագրերի շրջանակում՝ մինչև 6 ամիս)
3. օգտվել եկամտային հարկի վերադարձի իրավունքից (եթե իրավունքը առաջացել է մինչև 2025 թվականը կամ շինարարությունը սկսվել է մինչև 2022 թվականը)

Կարևոր է նախ և առաջ դիմել բանկ՝ բանակցությունների համար։

Հայաստանի բոլոր բանկերը գործում են ՀՀ Կենտրոնական բանկի արտոնագրով և պարտավոր են պահպանել վարկառուների իրավունքները։

7․ Մի՛ մոռացեք պաշտոնապես փակել վարկը

Վարկի ամբողջական մարումից հետո կարևոր է․

1. ստանալ բանկից վարկի փակման վերաբերյալ տեղեկանք
2. 2–ից 3 շաբաթ անց ստուգել ձեր վարկային պատմությունը (տարվա ընթացքում 2 անգամ՝ անվճար)
3. համոզվել, որ բանկը ճիշտ է փոխանցել տվյալները

Սա կօգնի խուսափել անհաճո անակնկալներից, եթե ապագայում ցանկանաք նոր վարկ կամ հիփոթեք ձևակերպել։

Լայֆհաքեր՝ ինչպես խուսափել սխալներից և գումար խնայել

Որպեսզի խուսափեք հիփոթեքի գերավճարներից ու հնարավոր խնդիրներից, կարևոր է հաշվի առնել ոչ միայն հիմնական կանոնները, այլև գործնական մանրուքները, որոնց մասին սովորաբար չեն խոսում նախապես։ Այս մանրուքները միշտ էլ ակնհայտ չեն, բայց հենց դրանք են օգնում պահպանել արտոնությունները, խնայել գումար և կանխել սխալները։ Ստորև ներկայացնում ենք մի շարք գործնական լայֆհաքեր, որոնք լրացնում են հոդվածում տրված հիմնական խորհուրդները։

Անպայման սքրինշոթ արեք արդյունավետ տոկոսադրույքը և պայմանները, երբ դիմում եք օնլայն։

Վարկի հաստատումից հետո բանկը կարող է փոխել պայմանները՝ օրինակ՝ ավելացնել միջնորդավճար կամ փոխել ապահովագրության կառուցվածքը։ Վարկի ամբողջական արժեքի էջի սքրինշոթը կօգնի պաշտպանել ձեր շահերը՝ վեճի դեպքում։ Սա հատկապես կարևոր է, երբ վարկը ձևակերպում եք օնլայն եղանակով։

Միաժամանակ մի քանի բանկ հայտեր ներկայացրեք

Առաջարկների համեմատումը խնայելու գլխավոր ճանապարհն է, սակայն կարևոր է չվնասել վարկային պատմությունը։ Հայաստանում ACRA վարկային բյուրոն մի քանի հարցումը կարճ ժամանակում ընկալում է որպես մեկ հարցում․ այսինքն՝ կարող եք համեմատել տոկոսադրույքները և պայմանները առանց վարկունակության նվազման։

Ճշտեք HR բաժնից՝ արդյոք ձեր ընկերությունում գործում է կորպորատիվ հիփոթեքային ծրագիր

Եթե գործատուն համագործակցում է բանկերի հետ, կարող եք օգտվել արտոնյալ տոկոսադրույքից, աջակցություն ստանալ կանխավճարի հարցում կամ ավելի արագ ստանալ վարկի հաստատում։ Սա հիփոթեքը կարող է դարձնել հասանելի, նույնիսկ եթե չեք համապատասխանում ստանդարտ պայմաններին։

Ստուգեք՝ արդյոք նորակառույց բնակարանի գնի մեջ ներառվա՞ծ է ԱԱՀ

20% ԱԱՀ կարող է ներառված լինել նորակառույցի գնման մեջ՝ հատկապես այն դեպքերում, երբ կառուցապատողը իրավաբանական անձ է։ Դա բարձրացնում է բնակարանի գինը և մեծացնում անհրաժեշտ վարկի չափը։ Որոշ դեպքերում հնարավոր է բացառել կամ վերադարձնել այդ ԱԱՀ-ն։ Ճշտեք մանրամասները, որպեսզի չվճարեք ավելորդ գումար։

Ճշտեք՝ կարելի՞ է արդյոք բնակարանը վարձով տալ

Որոշ արտոնյալ հիփոթեքային ծրագրեր արգելում են բնակարանի վարձակալությունը առաջին տարիներին։ Ծրագրի պայմանների խախտումը կարող է հանգեցնել սուբսիդիաների չեղարկման և աջակցությունը վերադարձնելու պարտավորության։ Սա հատկապես կարևոր է, եթե պլանավորում եք օգտագործել բնակարանը որպես ներդրումային գործիք։

Եզրակացություն․ ինչն է կարևոր հիշել նախքան հիփոթեք վերցնելը

Առանց պարտքերի մեջ ընկնելու վարկ վերցնել հնարավոր է։ Ամենակարևորը՝ պետք է մոտենալ այդ քայլին գիտակցաբար։ Նախքան հայտ ներկայացնելը՝ իրատեսորեն գնահատեք ձեր հնարավորություններն ու ռիսկերը։ Հիշեք՝ բարձր գումարը կամ երկարաժամկետ վարկը միշտ չէ, որ վատ է, բայց կարևոր է, որ վճարը լինի ձեզ համար հարմար՝ անգամ ճգնաժամային իրավիճակներում։

Ուսումնասիրեք ոչ միայն տոկոսադրույքը, այլև վարկի ամբողջական արժեքը, միջնորդավճարները, լրացուցիչ ծախսերն ու բանկի պահանջները։ Մի վախեցեք հարցեր տալուց կամ անհասկանալի պայմաններից հրաժարվելուց։ Պայմանագիր ստորագրեք միայն այն ժամանակ, երբ լիովին հասկանում եք դրա բովանդակությունը։

Հայաստանում հասանելի են պետական ծրագրեր, որոնք օգնում են խնայել՝ հատկապես, եթե դուք երիտասարդ ընտանիք եք, զինծառայող կամ տեղահանված։ Պետական աջակցությունը թույլ է տալիս զգալիորեն իջեցնել տոկոսադրույքը, իսկ որոշ դեպքերում՝ ստանալ վարկ նույնիսկ առանց կանխավճարի։ Այդ հնարավորությունները ամեն երկրում չկան — արժե օգտվել դրանցից։

Վերջապես՝ ժամանակին վճարումները և վարկային պատմության վերահսկումը՝ ձեր ֆինանսական ապագայի խաղաղության գրավականն են։ Պատասխանատու վերաբերմունքը վարկին կարող է ոչ միայն օգնել իրականացնել մեծ նպատակ, այլև բարելավել ձեր ֆինանսական վարկանիշը։ Իսկ դա նշանակում է, որ ապագայում ձեզ հասանելի կլինեն ավելի լավ ֆինանսական գործիքներ։

Ի՞նչ անել

1. Գնահատեք ամսավճարը՝ AFM-ի հաշվիչի միջոցով
2. Համեմատեք բանկերի պայմաններն ու ընտրեք այն բանկերը, որոնք մասնակցում են պետական ծրագրերին
3. Պատրաստեք փաստաթղթերը և ճշտեք մանրամասները բանկում՝ նախքան հայտ ներկայացնելը
4. Ստուգեք վարկի ամբողջական արժեքն ու ոչ թե՝ միայն տոկոսադրույքը

Կիսվեք այս հոդվածով, այն կարող է օգնել ձեր ընկերներին ու հարազատներին խուսափել լուրջ սխալներից վարկ ձևակերպելիս