Ի՞նչ է արդյունավետ տոկոսադրույքը և ինչո՞ւ է այն գրեթե միշտ բանկի նշած տոկոսից ավելի բարձր

Միասին պարզենք, թե ինչպես ընտրել վարկ, որը չի գերազանցի ձեր բյուջեն

Երբ դիմում եք վարկի համար՝ լինի դա սպառողական, հիփոթեքային կամ ավտովարկ, առաջին բանը, որ սովորաբար հայտնում են, տոկոսադրույքն է։ Գրավիչ է, չէ՞։ «Վարկ 11%-ով», «Միայն 9․9%»։ Բայց այս թվերը հաճախ մակերեսային են։

Իրական պատկերն արտացոլում է արդյունավետ տոկոսադրույքը․ այն է ցուցանիշը, որը ցույց է տալիս, թե որքան եք իրականում վճարելու՝ հաշվի առնելով բոլոր ուղեկցող ծախսերը։

Այս նյութից ձեզ պարզ կդառնա․

1. Ի՞նչ է անվանական և ինչ՝ արդյունավետ տոկոսադրույքը
2. Ինչո՞ւ է դրանց տարբերությունը կարևոր հատկապես Հայաստանում
3. Ինչպե՞ս հասկանալ, թե վարկը շահավետ է, թե ոչ

Ինչո՞ւ է կարևոր հասկանալ տարբերությունը

Վարկը երկարաժամկետ ֆինանսական պարտավորություն է։ Եվ անգամ 2–3 տոկոսային կետերի տարբերությունը կարող է հանգեցնել զգալի գերավճարների։ Առաջարկները հաճախ թվում են պարզ և հարմար, սակայն հասկանալով, թե ինչպես է կազմվում վարկի ընդհանուր արժեքը, դուք պաշտպանված կլինեք չնախատեսված ծախսերից։

Ի՞նչ է անվանական տոկոսադրույքը

Անվանական տոկոսադրույքը վարկի «մաքուր» տոկոսն է, առանց որևէ լրացուցիչ վճարի։

Օրինակ՝ եթե վերցնում եք 1 միլիոն ՀՀ դրամ 12% տարեկան տոկոսադրույքով, ապա մեկ տարում պետք է վճարեք 120 000 ՀՀ դրամ՝ միայն որպես տոկոս։

Բայց այս թիվը չի ներառում մի շարք պարտադիր վճարներ, ինչպիսիք են՝

1. ապահովագրություն
2. միջնորդավճարներ
3. հաշվի սպասարկման վճարներ
4. և այլ ծախսեր, որոնք պահանջվում են պայմանագրով

Իսկ ի՞նչ է արդյունավետ տոկոսադրույքը

Արդյունավետ տոկոսադրույքը՝ վարկի իրական արժեքն է, որում ներառված են բոլոր պարտադիր վճարները՝ գումարած անվանական տոկոսը։ Այս ցուցանիշն ավելի լավ է ցույց տալիս, թե որքան եք վճարելու բանկին ամբողջ վարկային ժամկետում։

Արդյունավետ տոկոսադրույքը հաշվի է առնում․

1. անվանական տոկոսը
2. վարկի ձևակերպման միջնորդավճարները
3. հաշվի կամ քարտի սպասարկման վճարները
4. ապահովագրական վճարները, եթե դրանք պարտադիր են
5. այլ պարտադիր ծախսեր (օրինակ՝ գույքի գնահատման վճար հիփոթեքի դեպքում)

Օրինակ

Դուք վերցնում եք 1 000 000 ՀՀ դրամ վարկ 10% տարեկան տոկոսադրույքով։ Թեորիապես, մեկ տարում պետք է վճարեք 100 000 ՀՀ դրամի տոկոս։ Բայց եթե կան նաև հետևյալ ծախսերը՝

1. վարկի ձևակերպման միջնորդավճար՝ 50 000 ՀՀ դրամ
2. պարտադիր ապահովագրություն՝ 25 000 ՀՀ դրամ

Փաստացի, դուք ստանում եք 925 000 դրամ, բայց տոկոսը հաշվարկվում է ամբողջ միլիոնի վրա։ Արդյունքում՝ արդյունավետ տոկոսադրույքը կարող է կազմել 17–18% տարեկան, և ձեր գերավճարը զգալիորեն բարձր կլինի՝ համեմատած ակնկալվողի։

Հայաստանյան բանկերի արդիական առաջարկները (2025թ․ մայիս)

AFM-ը վերլուծել է տասնյակ վարկային առաջարկներ։ Ահա ընդհանուր պատկերն ըստ մեր տվյալների․

Տարբերությունը կարող է կազմել մինչև 3–4 տոկոսային կետ, ինչը զգալիորեն ազդում է վարկի ընդհանուր արժեքի վրա։

Կարո՞ղ է արդյունավետ տոկոսադրույքը լինել ավելի ցածր, քան անվանականը

Այո, նման իրավիճակներ լինում են, թեև բավական հազվադեպ։ Դրանք սովորաբար առաջանում են պետական աջակցության ծրագրերի շրջանակում, երբ տոկոսադրույքի մի մասը սուբսիդավորվում է պետության կողմից։

Օրինակ

Դուք ձևակերպում եք հիփոթեքային վարկ 12% տոկոսադրույքով, բայց ըստ ՀՎՀԿ ծրագրի՝ պետությունը փոխհատուցում է 4%։ Այս դեպքում դուք փաստացի վճարում եք միայն 8%։ Եթե հաշվի առնենք նաև բոլոր ուղեկցող ծախսերը, արդյունավետ տոկոսադրույքը կարող է լինել ավելի ցածր, քան անվանականը։

Այսպիսի պայմաններ գործում են․

1. երիտասարդ ընտանիքների հիփոթեքի դեպքում
2. պայմանագրային զինծառայողների վարկերի շրջանակում
3. գյուղատնտեսական նպատակներով տրվող վարկերի դեպքում

Նույնիսկ այս դեպքում հարկավոր է մանրամասն ուսումնասիրել պայմանները․ միջնորդավճարներն ու ապահովագրությունը կարող են զգալիորեն ազդել վարկի իրական արժեքի վրա։

Ինչու՞ է արդյունավետ տոկոսադրույքը գրեթե միշտ ավելի բարձր

Որովհետև այն հաշվի է առնում ոչ միայն տոկոսը, այլև վարկի ձևակերպման և ստացման համար անհրաժեշտ բոլոր ուղեկցող ծախսերը․

1. պայմանագրի կազմման վճարներ
2. պարտադիր ապահովագրություն
3. հաշվի կամ քարտի սպասարկում և այլն

Անվանական տոկոսադրույքը հաճախ օգտագործվում է գովազդներում, քանի որ նման ցածր թվերն ավելի գրավիչ են։ Իսկ արդյունավետ տոկոսադրույքը տալիս է ամբողջական ֆինանսական պատկեր։

Սկսած 2023 թվականից՝ Հայաստանի Կենտրոնական բանկը պահանջում է, որ բանկերը նշեն նաև արդյունավետ տոկոսադրույքը պայմանագրում։ Սակայն գովազդներում դեռ հիմնականում օգտագործվում է անվանական տարբերակը։

Ուղեցույց՝ ինչպես ընտրել շահավետ վարկ

Ուշադրություն դարձրեք ոչ թե պարզապես տոկոսադրույքին, այլ արդյունավետին

Փնտրեք արդյունավետ տոկոսադրույքը, հենց դա է ցույց տալիս վարկի իրական գերավճարը։

Հաշվարկեք բոլոր պարտադիր ծախսերը

Միջնորդավճարները, ապահովագրությունը, հաշվի կամ քարտի սպասարկումը՝ այս ամենը ձևավորում է վարկի վերջնական արժեքը։

Օգտվեք հաշվիչներից

AFM հարթակում կարող եք րոպեների ընթացքում հաշվել արդյունավետ տոկոսադրույքը և համեմատել բանկերի առաջարկները։

Մինչ պայմանագիր ստորագրելը՝ ուշադիր ուսումնասիրեք այն

Պահանջեք ամբողջական տեղեկատվություն՝ վճարումների գրաֆիկ, միջնորդավճարներ, վարկի վերջնական արժեք։

Եզրակացություն

Եթե ցանկանում եք վերցնել վարկ շահավետ պայմաններով, մի՛ կենտրոնացեք միայն գովազդային տոկոսադրույքի վրա։

Անվանական տոկոսը կարող է թվալ ցածր, բայց միայն արդյունավետ տոկոսադրույքն է ցույց տալիս՝ որքան եք իրականում վճարելու։

AFM-ում մենք ամեն օր վերլուծում ենք բանկերի առաջարկները Հայաստանում և թարմացնում տվյալները, որպեսզի օգնենք ձեզ կայացնել տեղեկատվությամբ հիմնավորված որոշում։

Համեմատական վերլուծությունները ցույց են տալիս՝ նույնիսկ նույն անվանական տոկոսադրույքի դեպքում գերավճարների տարբերությունը կարող է հասնել տասնյակ հազարավոր դրամների։ Այդ գումարը կարելի է պահպանել՝ այլ նպատակների համար, եթե ճիշտ հաշվարկեք։

Խորհուրդ

Ուշադիր կարդացեք պայմանները, հաշվեք բոլոր վճարները և մի՛ շտապեք ստորագրել պայմանագիր՝ չհասկանալով վարկի իրական արժեքը։ Որպեսզի չանեք հաշվարկներ ձեռքով՝ օգտագործեք AFM գործիքները և ընտրեք այն վարկը, որն իսկապես շահավետ է հենց ձեզ համար։